परंतु, अशी घटना कधी आपल्यासोबत होऊ शकते सांगता येत नाही. त्यासाठी अशा फसवणुकीपासून स्वतःला सुरक्षित ठेवण्यासाठी फसवणूक कशी होते याबद्दल माहिती असणे गरजेचे आहे. खाली एका गृहस्थाचे फोनद्वारे फसवल्या गेल्याचे उदाहरण देत आहे, ज्यामध्ये त्यांनी त्यांचा अनुभव सांगितला आहे.
माझ्यासोबत अश्या फसवणुकीचे एकदा नाही तर, अनेकदा असे प्रयत्न झाले आहेत. पण, कदाचित आयुष्य बँकेत नोकरी करण्यात गेल्यामुळे गोत्यात येण्याची वेळ मात्र कधीच आली नाही.
पण आजूबाजूला असे प्रकार घडताना ऐकले अथवा वाचले आहेत. मात्र अशाच एका प्रसंगात मला मध्यस्थ म्हणून घेतले गेल्याने काय झाले, ते लक्षात ठेवण्यासारखे आहे.
काही महिन्यांपूर्वी, मी कुठेतरी जात असताना, मला माझ्या एका मित्राचा (वय वर्षे 65) फोन आला.
(मी इथे एक गोष्ट नमूद करू इच्छितो की आमच्या वसाहतीत एक ज्येष्ठ नागरिक संघ आहे, जेथे मी वरिष्ठ नागरिकांच्या बँक आणि मोबाईलशी संबंधित अडचणी दूर करण्यासाठी बऱ्याचदा हजेरी लावत असतो, त्या संघातलेच हे गृहस्थ.)
गृहस्थ: "सर, एक विनंती होती."
मी: "बोला"
गृहस्थ: मला एका माणसाला लगेच 16,500 रुपये पाठवायचे आहेत. तुम्ही आता पाठवू शकता का? मी संध्याकाळी तुमचे पैसे परत करेन.
याआधीही, मी त्यांची बरीच बिले मोबाईलच्या माध्यमातून भरली होती. मी म्हटलं ठीक आहे, पण आता मी ड्राईव्ह करतोय, तुम्ही तपशील पाठवा. पोचल्यावर मी पैसे पाठवीन.
थोड्या वेळाने त्याने मला एका खात्याचा तपशील पाठवला आणि काही वेळाने मी ते पैसे त्या खात्यावर पाठवले.
संध्याकाळी 4.30 च्या सुमारास पुन्हा त्याचा फोन आला, "सर, मला त्याच खात्यावर आणखी 66,000 रुपये पाठवायचे आहेत. तुम्ही पाठवू शकता का? मी संध्याकाळी सर्व पैसे परत करेन."
एव्हाना मी घरी पोचलो होतो. विचार करायला निवांत वेळ होता. पण आता मला जरा संशय आला. मग मी ते नाव आणि खात्याचा तपशील पुन्हा एकदा पाहिला.
नाव मोहम्मद सलीम किंवा असेच काहीतरी, पंजाब नॅशनल बँक, मिदनापूर, पश्चिम बंगाल.
मी: "तुम्हाला त्याला एवढे पैसे का द्यायचे आहेत?"
गृहस्थ: "मला परदेशातून एक पार्सल येणार आहे."
मी: "कोण पाठवत आहे?"
गृहस्थ: "माझा एक फेसबुक मित्र आहे." विश्वास ठेवा, 65 वर्षांचा माणूस असे म्हणत आहे.
आता माझा संशय अधिकच बळावत चालला होता.
मी: "तो कोण आहे, तुम्ही त्याला किती काळ ओळखता?"
गृहस्थ: "ती एक रशियन मुलगी आहे. आम्ही सुमारे एक महिन्यापासून गप्पा मारत आहोत. ती मला भेट म्हणून काही किमती घड्याळे पाठवत आहे!"
मी: "तुम्ही तिला कधी भेटले आहात का?"
गृहस्थ: "नाही, हे सगळं फक्त चॅटिंग वर होत आहे."
मी: "जर ती गिफ्ट देत असेल तर ती तुमच्याकडे एवढे पैसे का मागत आहे?"
गृहस्थ: "ती म्हणते की विमानतळावर कस्टममधून घड्याळे सोडवण्यासाठी पैसे द्यावे लागतील."
मी: "कोणते विमानतळ?"
गृहस्थ: "मुंबई"
मी: "मुंबई विमानतळावरून तुमचे सामान सोडवण्यासाठी तुम्हाला पश्चिम बंगालमध्ये कुणाला पैसे पाठवावे लागतात का? तुमचा खरंच यावर विश्वास आहे का?"
माझ्या प्रश्नामुळे तो स्तब्ध झाला.
गृहस्थ: "म्हणजे माझे पैसे ...."
मी: "बुडले ... नशीब म्हणा की तुम्ही माझ्याशी बोललात. जर तुम्हाला स्वतःला पैसे पाठवता येत असते तर आतापर्यंत तुमची बँक बँलन्स संपली असती. तुम्ही लगेच जाऊन जर सायबर सेलमध्ये तक्रार दाखल केली तर तुम्ही गमावलेले पैसे देखील मिळवू शकता."
गृहस्थ: "नाही नाही, आता माझीच मला लाज वाटते. धन्यवाद, तूम्ही मला पुढील नुकसान होण्यापासून वाचवलेत. पण आता मी काहीही करणार नाही."
यानंतरही त्या रशियन मुलीचे मेसेज वारंवार येत राहिले, पण त्याने लक्ष दिले नाही.
एक दिवस तेही बंद झाले.
मित्रांनो, जर एखादा अनोळखी व्हाट्सअप्प अथवा फेसबुक मित्र तुम्हाला काही मौल्यवान वस्तू भेट देत असेल तर तुम्हाला असे वाटत नाही का? ज्या व्यक्तीला मी कधीही भेटलो नाही, ज्याच्याशी माझा कधीही प्रत्यक्ष संबंध आला नाही, अशी व्यक्ती मला महागड्या वस्तू भेट का देईल? स्वतःला प्रश्न विचारायला शिका, उत्तरे आपोआप येतील.
तसेच आपल्याला दैनंदिन जीवनात आपले व्यवहार करतांना काही छोट्या मोठ्या फसवणुकीना सामोरे जावे लागते. यासाठी आम्ही एक लेखमालिका चालू करत आहोत. ज्यामध्ये आपल्यासोबत किंवा आपल्या आजूबाजूला घडणाऱ्या घोटाळ्यांची तसेच फसवणुकीची माहिती देण्यात येईल, आणि त्यापासून आपला बचाव कसा करायचा याबद्दल मार्गदर्शन केले जाईल.
या घोटाळ्यामध्ये आर्थिक, व्यावसायिक, राजकीय, ऑनलाईन, सामाजिक घोटाळे किंवा फसवणुकींबद्दल माहिती देण्यात येईल. रोज नवीन फसवणूक व घोटाळ्यांबद्दल माहिती घेण्यासाठी तुम्ही आमच्या व्हाट्सअँप ग्रुप मध्ये सहभागी होऊ शकता.